Suçun nitelikli hâli, suçun temel şekline eklenen bazı özelliklerle birlikte cezanın artırılmasına neden olan durumlardır. Yani fail aynı suçu işler, ancak koşullar daha ağırdır → Daha yüksek ceza verilir.

Temel Fark: Basit Hâl ↔ Nitelikli Hâl

Bazı Suçlarda Nitelikli Hâllerin Örnekleri

1. Kasten Yaralama (TCK 86/3)

• Silahla işlenmesi
• Üç kişiyle birlikte yapılması
• Kadına karşı işlenmesi
• Kamu görevlisine karşı yapılması

→ Ceza artar

2. Hırsızlık (TCK 142)

• Gece vakti
• Bina içinde muhafaza altına alınan eşyadan
• Bilişim sistemleri kullanılarak

→ Cezalar ağırlaştırılır

3. Cinsel Saldırı (TCK 102/3)

• Kamu görevlisinin görevini kullanarak işlemesi
• Mağdurun beden/ruh sağlığının bozulması

→ Alt sınır 12 yıla kadar çıkar

4. Yağma (Gasp) – (TCK 149)

• Silahla
• Yüzü maskeyle gizleyerek
• Yol kesmek suretiyle

→ Ağırlaştırılmış yağma

Nitelikli Hallerin Hukuki Niteliği

• Ceza artırımı suçun ağırlığına göre belirlenir.
• Nitelikli hal farklı bir suç oluşturmaz, ancak aynı suçun ağır şeklidir.
• Failin kastı, nitelikli hale yönelmiş olmasa da, nitelikli hal gerçekleşmişse ceza artırılır.

Yargıtay Kararı Örneği

“Failin gece vakti konuta zorla girerek hırsızlık yapması, TCK 142/1-b kapsamında nitelikli hal sayılır. Failin geceyi tercih etmesinin bilinçli olup olmaması önemli değildir.”
— Yarg. 13. CD, 2020/4365 E., 2021/1121 K.

Sık Sorulan Sorular

Nitelikli hal varsa ceza ikiye mi katlanır?

Hayır. Her suç için belirlenen belirli ceza artırımları vardır. Örneğin 3 yıldan 7 yıla çıkan bir suç, nitelikli halde 5 yıldan 10 yıla çıkar.

Fail ağırlaştırıcı nedeni bilmiyorsa yine de uygulanır mı?

Evet. Nitelikli halin gerçekleşmiş olması yeterlidir. Failin bunu bilip bilmemesi şart değildir.

Hem nitelikli hal hem teşebbüs varsa?

Mahkeme önce nitelikli hali belirler, sonra teşebbüs indirimi uygular.