Kamulaştırmasız el atma; idarenin (belediye, valilik, kamu kurumları) hiçbir yasal kamulaştırma işlemi yapmadan, özel mülkiyete konu bir taşınmaza fiilen müdahale etmesi ve orayı kamu hizmetine katmasıdır.

Halk arasında bu durum şöyle yaşanır:

• Evimin önü yol oldu ama bana kimse bir şey sormadı.
• Arsam park alanı yapılmış, bana ödeme yapılmadı.
• Elektrik direği diktiler, on yıldır müdahale edemiyorum.

Hukuki Dayanak

• Anayasa m. 46 – Mülkiyet hakkı ve kamulaştırma
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi – Ek Protokol m. 1
• Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları
• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu (özellikle 10 ve 12. maddeler)

Kamulaştırmasız El Atma Türleri

1. Fiilî El Atma:

Kamu idaresi taşınmazı yol, park, okul, elektrik direği vb. amacıyla fiilen kullanmaya başlamıştır.

2. Hukuki El Atma (İmar Uygulaması ile):

İmar planlarıyla taşınmaz fiilen kullanılmadan kamu hizmetine ayrılmış ama bedeli ödenmemiştir. Bu durumda da dava açılabilir.

Her iki durumda da mal sahibi dava açarak bedel talep edebilir.

Hangi Süre İçinde Dava Açılır?

• Fiilî el atma varsa: El atma tarihinden itibaren 20 yıl içinde
• Hukuki el atma (imar uygulaması) varsa: 5 yıl içinde kamulaştırma yapılmazsa, bedel davası açılabilir

Malik Hangi Haklara Sahiptir?

• Bedel davası: Taşınmazı geri almak yerine mülkiyeti kamuya bırakıp bedel talep etmek
• El atmanın önlenmesi davası: Taşınmazı fiilen geri almak için açılır
• Mahkemeler taşınmazın değerini belirler ve rayiç bedel üzerinden ödeme yapılmasına karar verir.

Dava Açılırken Neler Talep Edilir?

1. Ecrimisil (haksız işgal tazminatı) – geçmiş yıllara yönelik kira bedeli
2. Bedel karşılığı mülkiyetin kamuya devri – fiili kullanım devam ediyorsa
3. El atmanın önlenmesi (taşınmazın boşaltılması) – mümkünse iade
4. Tapunun iptali ve tescili – kamu adına geçmesi için

Yargıtay Kararı – Örnek:

-Yarg. HGK 2017/456 E., 2018/963 K.
“İdare tarafından taşınmazın yol olarak kullanıldığı sabit olup, davacı bedelini almadan bu durumu kabullenmemiştir. Kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat verilmesine karar verilmiştir.”

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

Kamulaştırma olmadan el atılabilir mi?

Hayır. Bu durum hukuka aykırıdır ve mülkiyet hakkı ihlalidir.

Ne kadar tazminat alırım?

Mahkeme bilirkişi raporu ile taşınmazın rayiç bedelini belirler.

Tapumu geri alabilir miyim?

Eğer taşınmaz kullanılmıyorsa, el atmanın önlenmesi davası ile geri alınabilir.

Belediyeye karşı dava açabilir miyim?

Evet. Belediyeler, il özel idareleri ve devlet kurumları bu davanın muhatabıdır.

Sonuç Olarak:

• Kamulaştırmasız el atma, mülkiyet hakkına açık bir saldırıdır.
• Yargıtay kararları net: Bedel ödenmeden kullanım olmaz.
• Davacı isterse taşınmazın kamuya devrini, isterse iadesini talep edebilir.
• Zamanında dava açmak, hakkın kaybolmaması için hayati önemdedir.

Av. Engin Kara ile Hukuki Destek Alın

Kamulaştırmasız el atma davaları, teknik bilirkişi incelemeleri, idare hukuku ve mülkiyet hakkı gibi çok yönlü uzmanlık gerektirir. Yanlış bir başvuru veya süre aşımı telafisi zor hak kayıplarına yol açabilir. Bu süreçte doğru hukuki destek almak için Av. Engin Kara ile iletişime geçebilirsiniz.