Ceza hukukunda iştirak, birden fazla kişinin hukuka aykırı bir fiilin gerçekleştirilmesinde birlikte rol almasıdır. TCK 36–41. maddeler arasında düzenlenmiş olup, faillerin suça katkı şekli, kasıt düzeyi ve kontrol gücü gibi kriterlere göre cezalandırılmalarını belirler.

İştirakin Hukuki Niteliği

• İştirak, tali (yardımcı) bir ceza sorumluluğu türüdür.
• Suçun temel fiilini bir kişi gerçekleştirse de, ona yardım eden, azmettiren ya da birlikte planlayan kişiler de cezalandırılabilir.
• Herkes kendi kastı ve katkısı ölçüsünde sorumlu olur.

TCK'ya Göre İştirak Türleri ve Maddeleri

İştirak Türlerine Detaylı Bakış

1. Müşterek Faillik (Ortak Fail – TCK 37/2)

Birden fazla kişinin önceden anlaşarak, suçun icrasına birlikte katılması.

Tüm failler, suçu işlemiş gibi eşit sorumludur.

Örnek:
A ve B birlikte karar verip bir kişiyi öldürür → İkisi de kasten öldürme suçu failidir.

2. Azmettirme (TCK 38)

Bir kişiyi suçu işlemeye ikna eden, teşvik eden kişi azmettirendir.

Fail gibi cezalandırılır.

Örnek:
C, D’ye “git şu adamı döv, seni korurum” der. D döverse, C azmettirici olur.

3. Yardım Etme (TCK 39)

Suçun işlenmesini kolaylaştıran ama doğrudan içinde olmayan kişi.

Daha hafif ceza verilir (cezanın 1/2’sine kadar indirim).

Örnek:
Bir soygunda E, gözcülük yapar ama içeri girmez → Yardım eden.

Ceza Sorumluluğu Nasıl Belirlenir?

Her iştirakçinin sorumluluğu;

• Suçun işlendiği şekle,
• Eyleme katkı düzeyine,
• Kastın niteliğine göre ayrı ayrı belirlenir.

Mahkeme, her sanığın eylemini tek tek değerlendirerek karar verir.

İştirak ile İlgili Önemli Hususlar

Yargıtay Kararı – Örnek Uygulama

“Sanığın mağdurun evine girmemesine rağmen, içeridekilerin kaçmasını önlemek amacıyla kapıda beklemesi, olayın planlı yapılması ve ortak kast birliği içinde hareket ettikleri anlaşılmakla… müşterek faillik hükümleri uygulanmalıdır.”
– Yarg. 1. CD 2022/3894 E., 2023/1121 K.

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

Azmettirici hapis cezası alır mı?

Evet. Asıl faili azmettirdiği suçtan doğrudan sorumludur.

Yardım eden kişi daha az mı ceza alır?

Genellikle evet. Ancak kasten öldürme gibi ağır suçlarda katkının ağırlığına göre değişir.

Her birlikte işlenen suçta iştirak var mıdır?

Hayır. Suçun ortak işlenmesi için önceden anlaşma ve birlikte kast gerekir.

Sonuç Olarak:

• İştirak, fail dışındaki kişilerin cezai sorumluluğunu düzenler.
• Müşterek fail, azmettirici ve yardım eden kişi arasında hukuki sorumluluk farkı vardır.
• Herkes, suça katkısı ve kastı oranında sorumlu tutulur.

Av. Engin Kara ile Hukuki Destek Alın

İştirak durumlarında ceza miktarı; kişinin eyleme katkısı, kastı ve delillerin doğru yorumlanmasıyla doğrudan ilgilidir. Masum bir kişi sanık olabilir ya da gerçek fail yetersiz delille cezadan kurtulabilir. Bu süreçte doğru hukuki destek almak için Av. Engin Kara ile iletişime geçebilirsiniz.