Ceza hukukunda, kişinin normal şartlarda işlemeyeceği bir suçu, karşı tarafın haksız ve tahrik edici davranışları nedeniyle işlemesi hâlinde cezai sorumluluğu hafifletilebilir. Türk Ceza Kanunu’nun 29. maddesi, bu durumu “haksız tahrik” olarak tanımlar ve bazı şartlar oluştuğunda cezada indirim yapılmasını öngörür.
TCK Madde 29 – Haksız Tahrik (Resmî Metin Özet)
“Haksız bir fiilin meydana getirdiği şiddetli elemin etkisiyle bir suçu işleyen kişiye, verilecek cezada indirim yapılabilir.”
Yani sanığın işlediği suç, eğer öncesinde maruz kaldığı haksız, provokatif veya onur kırıcı bir davranışın sonucuysa, bu durum onun lehine değerlendirilir.
Haksız Tahrikin Unsurları
Bir olayın haksız tahrik sayılabilmesi için şu şartların oluşması gerekir:
1. Tahrik edici davranışın varlığı: Karşı tarafın haksız, provoke edici, ağır veya alaycı bir tutumu olmalı.
2. Tahrik edici davranışla suç arasında nedensellik: Suç, doğrudan bu davranışın etkisiyle işlenmiş olmalı.
3. Zamanlama: Tahrik edici eylem ile suç arasında çok uzun zaman geçmemeli. Etki "anlıksa" indirim şansı daha yüksektir.
4. Tahrik karşısında orantısız tepki verilmemiş olmalı: Ölçüsüz şiddet veya intikam saikiyle hareket edilmişse indirim uygulanmayabilir.
Tahrik Türleri
| Tür | Açıklama |
|---|---|
| Ağır tahrik | Cezada en büyük indirim uygulanır (1/4 – 3/4 indirimi) |
| Basit tahrik | Duygusal yoğunluk azsa, indirim oranı daha düşüktür |
| Geçerli tahrik | Hukuka uygun ve güncel bir fiile karşı verilen tepkidir |
Cezaya Etkisi
| Suç Türü | Normal Ceza | Haksız Tahrik Varsa |
|---|---|---|
| Kasten öldürme | 12–20 yıl hapis | 12 yıldan 18 yıla kadar düşebilir |
| Kasten yaralama | 1–3 yıl hapis | Ceza 1/4’e kadar indirilebilir |
Örnek Olay
Olay: Bir baba, çocuğuna cinsel tacizde bulunan kişiyi öğrenir öğrenmez, anlık bir öfkeyle o kişiye saldırır.
Değerlendirme: Bu olayda mahkeme, haksız tahrik hükümlerini uygulayarak cezada ciddi bir indirim yapabilir.
Yargıtay Kararlarından Örnek
Yarg. 1. CD 2022/4781 E., 2023/2150 K.
“Sanığın eşi tarafından sürekli aldatıldığı, olay günü bu durumu net biçimde öğrendiği, tartışma sırasında mağdura karşı fiilde bulunduğu, tahrikin şiddeti ve güncelliği dikkate alınarak TCK 29 kapsamında cezadan indirim yapılması gerekir.”
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
Tahrik indirimi herkes için geçerli mi?
Hayır. Her olayda psikolojik etki, tahrikin derecesi ve zamansal yakınlık ayrı ayrı değerlendirilir.
Haksız tahrik cezasızlık sağlar mı?
Hayır. Sadece cezada indirim yapılır.
Önceden planlanan bir suçta tahrik indirimi olur mu?
Olmaz. Çünkü tahrik ani olmalı, planlama varsa tahrik yok sayılır.
Hakaret mesajı atıldı, 1 hafta sonra tepki verdim. Tahrik sayılır mı?
Genellikle sayılmaz. Soğuma süresi geçmiş kabul edilir.
Sonuç Olarak:
Av. Engin Kara ile Hukuki Destek Alın
Haksız tahrik savunması, yalnızca suçu kabul etmekle değil, olayın duygusal boyutunu doğru ifade etmekle de ilgilidir. Uygulanabilecek ceza indirimi, sanığın beyanları ve olayın ayrıntılarına göre büyük ölçüde değişebilir. Bu süreçte doğru hukuki destek almak için Av. Engin Kara ile iletişime geçebilirsiniz.
